Prvi advokatski pechat u Mostaru
|
|
Austrougarska okupacija Bosne i Hercegovine 1878. godine donijela je u cjelokupnom drushtvenom zhivotu promjene pa tako i upravnom sistemu. U vrijeme otomanske vladavine u Bosni i Hercegovini na drushtvenoj sceni aktualno je bilo sherijatsko pravo. Sa novim okupacionim vlastima zapochinje i nova pravno-sudska praksa. Sudski sistemi u kontinentalnoj Evropi u to vrijeme razlikovali su se od anglosaksonskog prava (common law) u mnogim vazhnijim aspektima. Za gradjanske parnice ”kontinentalno” pravo, na temelju rimskog prava, predvidja saslushanje pred tri suca; gradjanski spor nikad ne dospijeva pred porotu i josh mnogo drugih specifichnih rjeshenja.
U Njemachkoj i Austrougarskoj rimsko je pravo ne samo osiguravalo sucima nepovrjediv polozhaj, vec' i ulijevalo vjeru u nepogrjeshivost drzhave. Kao arbitar iznad zakona samo je drzhava imala moc' da obuzda vlastiti autoritet; taj autoritet nikad nije umanjen, kao u Velikoj Britaniji, obavezom borbe protiv gradjana u sudnici. Za razliku od anglosaksonskog ”suparnichkog” sistema, u kontinentalnom pravu advokati su suradnici sudaca i suradjuju s njima u provodjenju pravila.*
Za pravnu naobrazbu advokatsko sudskog kadra bio je nadlezhan, u to vrijeme prestizhan bechki Pravni fakultet, na kome su izmedju ostalih predavali profesori Anton Menger borac za reformu privatnog prava, Hans Gross pionir znanstvenog otkrivanja zlochina i Hans Kelsen pobornik chiste teorije prava.
Na tom fakultetu shkolovao se i prvi mostarski advokat Antonije Marinkovic'. Ovaj ugledni gradjanin Mostara rodio se u Velikom Bechkereku, kasnije Petrogradu, danas Zrenjaninu 30.5.1867. godine. Osnovnu shkolu zavrshio je u Velikom Bechkereku, Gimnaziju u Sremskim Karlovcima a diplomirao je na Pravnom fakultetu u Bechu. Za vrijeme studiranja strasno se bavio machevanjem kao hobijem.
|
Antonije Marinkovic', fotos iz 1900. godine
|
|
U Mostar dolazi krajem 1889. godine da bi se posvetio advokatskom poslu. Bio je to prvi advokat u Mostaru evropske pravne prakse. U pochetku advokatsku kancelariju imao je u danashnjoj Shantic'evoj ulici u Njunjic'a kuc'i, a neshto kasnije ured mu je smjeshten u istoj ulici u kuc'i jevrejske porodice Shujanski, pored bivshe Zanatlijske shkole, danas vlasnishtvo Mate Rozic'a a u njoj stanuje porodica Chuchak.
Bio je i strastveni lovac, chlan mostarskog Lovachkog drushtva. Sachuvana je veoma zanimljiva fotografija mostarskog fotografa Tomlinovic'a iz 1898. godine sa hajke na medvjede na planini Prenj.
Ozhenio se Olgom Murtic' svojom vjerenicom iz Bechkereka. Vjenchanje je obavljeno u Mostaru. Imali su petero djece: sinove Maksima, Dushana (otac mostarskog lijechnika dr. Antonija Marinkovic'a), Branka, Boru i kc'i Olgu. U Prvom svjetskom ratu najstariji sin Maksim poginuo je kao pilot austrougarske vojske na italijanskom frontu. Antonije je u Mostaru bio u kumstvu sa uglednim mostarskim porodicama Shola i Jeremic'. Poznat je i po tome shto je u Mostar uveo obichaj kic'enja bora (jelke) za bozhic'ne praznike shto do tada nije bio obichaj, narochito ne kod pravoslavnog stanovnishtva Mostara.
|
Prvi advokatski pechat u Mostaru
|
|
Obolio je veoma mlad od malignog procesa na grlu i umro u jednoj bechkoj bolnici 24. januara 1906. godine. Pokopan je u Bechu, a povodom njegove smrti bechka Advokatska komora, chiji je bio chlan, izdala je i smrtovnicu. Poslije njegove smrti samo jedan od sinova, Dushan (otac dr. Antonija Marinkovic'a), ostaje zhivjeti u Mostaru. Ostali chlanovi porodice vratili su se u Veliki Bechkerek (Zrenjanin). Tamo su zbog agrarnih reformi provedenih u vrijeme kralja Aleksandra Karadjordjevic'a (u doba Kraljevine SHS) izgubili vec'inu zemljishnih posjeda u Botoshu i Zrenjaninu. Zanimljiv je i advokatski pechat Antonija Marinkovic'a, prvi advokatski pechat u Mostaru, izradjen od metala, dimenzija 13,5 x 5 cm ispisan latinicom, c'irilicom i na arapskom jeziku.
____________________
* Opshirnije o ovoj temi u knjizi: William M. Johnston ”Austrijski duh – intelektualna i drushtvena povijest 1848. – 1938.”, Zagreb, 1993. str. 94-105.
- Podaci i dokumentacija: dr Antonije Marinkovic' unuk prvog mostarskog advokata.
|
|
Zadnja izmjena: 2006-07-16
ISSN 0350-6517
Copyright © 1995-2008 Chasopis Most · Mostar · Bosna i Hercegovina
Design by © 1998-2008 Haris Tucakovic' · Sweden
|
|